بادگیر های یزد چگونه هوا را خنک می کنند ؟
شاخص ترین نشانه های عمومی ، وجود بادگیر های متنوع و فراوان آن است . این بادگیرها چنان جلوه ای به یزد داده اند که می توان گفت شهر را از تمام شهر های دیگر جهان متمایز کرده اند. بیشتر بادگیر ها در مناطق قدیمی و مسکونی شهر قرار دارند . بر فراز محراب بعضی از مساجد شهر نیز بادگیر هایی زیبا خودنمایی می کنند . برای مثال بادگیر مسجد حاج محمد حسین به گونه ای است که جریان هوا را به کانال هایی در کف مسجد هدایت می کند و در نوع خود بی نظبر است . اغلب آب انبار های داخل شهر نیز ـ هرکدام یک تا شش ـ بادگیر دارند. به همین دلیل است که بادگیر های یزد را دستگاه تنفس شهر می دانند .
بادگیر ها در واقع برج هایی هستند که به خاطر ساختمان ویژه شان ، جریان طبیعی هوا را به داخل بناها هدایت می کنند (و از مصداق بارز انرژی های پاک طبیعت هستند). بادگیر ها را معمولا در ضلع جنوبی خانه ، یعنی قسمت تابستانی آن می سازند . چون هوای ورودی خانه ها را از طریق بادگیر ها به تالار ، حوضخانه ، کلاه فرنگی و زیرزمین راه دارد ، هنگام عبور از این مسیر ها با عناصر رطوبت زایی مانند حوض ، باغچه ، درختان ، جداره زیر زمین و ... برخورد و رطوبت لازم را از آن ها جذب می کند . به همین دلیل با وجود خشکی هوای شهر ، هوایی که وارد خانه می شود خنک و مرطوب است .
بادگیر ها را از خشت خام ، آجر ،گچ و چوب شورونه می سازند که مقاومت بسیار خوبی در برابر موریانه ها دارد . ارتفاع بادگیر ها و تزیینات گچی و آجری آن ها نیز نشانه تشخص و منزلت اجتماعی صاحب آن هاست .
